Ինքնագնահատական․ բարձր և ցածր
Ինքնագնահատականը մարդու կարծիքն է իր մասին, որը ձևավորվում է սկզբնական շրջանում շրջապատի վերաբերմունքի, հիմնականում ծնողների, ապա դպրոցում ուսուցիչների, դասընկրեների, ապա սեփական անձն այլ մարդկանց հետ համեմատելու արդյուքնում։ Ինքնագնահատականը պայմանավորում է մեր վարքը, մեր հաջողությունները, մեր երջանկությունը, երբեմն՝ մեր արտաքին տեսքը, մեր ազդեցիկությունը, մեր հարաբերությունների որակը և այլն։ Մի քանի գլխավոր առանձնահատկություններով են տարբերվում բարձր և ցածր ինքնագնահատական ունեցող մարդիկ։
Բարձր ինքնագնահատական ունեցող մարդը՝
Չի տխրում, երբ իրեն քննադատում են
Չի վախենում մերժված լինել
Պատրաստ է շնորհակալություն հայտնել՝ ընդունելով քննադատությունը որպես խորհուրդ
Մերժում ստանալը չի դիտում որպես սեփական անձի ստորացում
Մերժում ստանալու դեպքում կարծում է, որ հարկավոր էր ավելի շատ ջանքեր գործադրել
Անլուծելի խնդրի դեպքում կարծում է, որ խնդրի լուծման համար տեղն ու ժամանակը բարենպաստ չէին
Լավատես է
Առավել հաճախ է հաջողության հասնում
Գրեթե պարտություն չի կրում, կամ ցանկացած պարտության մեջ տեսնում է նաև իր հաղթանակը
Ցածր ինքնագնահատական ունեցող մարդը՝
Պասիվ է, ամաչկոտ
Ներշնչվող է
Շատ զգայուն է քննադատության հանդեպ՝ կարծելով, որ այն վկայում է իր թերարժեքության մասին
Ինքնամփոփ է և այնքան էլ ճանաչված չէ
Չի կարողանում արժանի ձևով ընդունել իրեն ուղղված հաճոյախոսությունը
Դժվարությամբ է ծանոթություններ հաստատում
Առավել նյարդային է
Հաճախ է անհաջողություններ ունենում
Հաղթանակն իրեն չի վերագրում
Թվում է՝ եթե ցածր է մեր ինքնագնահատականը, ուրեմն կորած ենք, բայց կա մի հուսադրող բան։ Ինքնագնահատական բառը կազմված է մի քանի մասից՝ ինքս ինձ գնահատել։ Եթե կա իմ դերը, նշանակում է՝ ես կարող եմ փոխել որևէ բան, կամ շատ բան։ Ինչպե՞ս կարող ենք փոխել այս ինքնագնահատական կոչվածը, կամ ի՞նչն է ստիպում ցածր ինքնագնահատական ունենալ։ Իհարկե, ի սկզբանե ծնողների վերաբերմունքն ու գնահատականները, որոնք տրվում են մեզ մանուկ հասկանում, կանխորոշում են հետագայում մեր վերաբերմունքը մեր անձի հանդեպ, բայց դրանք կարելի է գիտակցաբար և վերագնահատման արդյունքում փոխել։
