Ուսուցիչներին (պատերազմի ժամանակ)

· Անկեղծ եղեք։

Երեխաները շատ լավ զգում են, երբ դուք կեղծում եք։ Մի փորձեք ավելորդ վստահ կամ անվախ թվալ։ Թեթև մտահոգության արտահայտումը չի վնասի երեխաներին։

· Թույլ տվեք երեխաներին խոսել։

Իրենց ապրումների ու մտքերի մասին խոսելը նաև իրենց լսածն ու տեսածը պատմելը թեթևություն է հաղորդում, ինչպես նաև օգնում է միասնույթուն և համախմբվածություն զգալ։ Երեխաներին լսելը նաև կօգնի կողմնորոշվել, թե ինչպիսի աջակցության կարիք և ինչպիսի հարցեր ունեն նրանք։

· Աշակերտներին վստահեցրեք, որ անհրաժեշտ ամեն ինչ արվում է խաղաղությունը վերականգնելու համար։

Որոշ երեխաների ընտանիքներից ևս զինվորներ կան սահմանին, ոմանք այսօր գնում են սահման, և երեխաներին պետք է վստահեցնել, որ նրանք գիտեն, թե ինչ են անում, և նրանք ուժեղ են միասին։ Պետության և արտաքին աջակցության մասին ևս նշեք, որպեսզի երեխաներն իմանան, որ իրենք և իրենց հարազատները մենակ չեն։

· Թույլ տվեք խոսել զոհվածների մասին։

Որոշ երեխաներ կցանկանան խոսել զոհվածների մասին, հարցեր տալ։ Մի վախեցեք այս թեմայից, թույլ տվեք երեխաներին խոսել և արտահայտվել։ Նրանք հարցեր կունենան, որոնց դժվար է պատասխանել։ Սակայն հարցերը պետք է հնչեն։ Բացատրեք երեխաներին Ձեր կարծիքով և այն համոզմունքներով, որ դուք ունեք, այն հավատով, որը Ձեր ներսում է, թե ինչու են զոհվել մեր տղաները։ Չկան հստակ և ճիշտ պատասխաններ, կան անկեղծ պատասխաններ։

· Խուսափեք որևէ վախ ներշնչող արտահայտությունից։

Մի պատմեք թուրքերի դաժանության, եղեռնի զոհերի և անցյալում տեղի ունեցած այլ դաժան պատմություններ։ Դրանք դժվար է ընկալել ու հասկանալ անգամ մեծահասակին։ Երեխաները չեն կարող հասկանալ այդ աստիճան դաժանությունն ու վայրագությունը, նրանք կսկսեն վախենալ։

· Ասեք, թե ինչով կարող են իրենք օգնել։

Յուրաքանչյուր ոք իրեն ավելի լավ է զգում, երբ կարող է մասնակից լինել, օգնել որևէ բանով։ Աշակերտները ևս կարող են օգնել։ Խոսեք ցանցային անվտանգության մասին, սոցիալական ցանցերում նրանց ակտիվության, կիսվող նյութերի, պաշտոնական կայքերի մասին։ Սա շատ կարևոր է։ Երեխաները կարող են օգտակար լինել, ինչպես նաև, նրանք իրավունք ունեն պաշտպանված լինելու նաև սոցցանցերում։

· Եթե որևէ մեկը հուզվել է, թույլ տվեք, սպասեք, խաղաղ եղեք, մինչև երեխան հանգստանա։

Մենք սովորաբար վազում ենք հանգստացնելու և խաղաղեցնելու լաց լինող երեխային։ Դրանով իսկ թույլ չենք տալիս նրան արտահայտել իր զգացմունքներն ու արգելում ենք տխուր լինել։ Այսպես անել պետք չէ։ Թույլ տվեք, համբերատար եղեք, սպասեք, լռություն ապահովեք (երեխաները հաստատ կզգան պահի լրջությունը, երբ դուք լռեք) մինչև երեխան հանգստանա։ Ասեք, որ հասկանում եք, թե ինչքան դժվար է, որ Դուք ևս շատ հուզված եք, որ Դուք ևս տխուր եք։

· Վերադարձեք դասին և բնականոն կյանքին։

Երեխաները ամենաշատը տագնապում են, երբ իրենց կյանքի բնականոն ընթացքը շեղվում է։ Նրանց պետք է օգնել վերադառնալ իրենց սովորական կյանքի ռիթմին և դասերին։ Ոչ մի դեպքում դասերը մի խափանեք։ Դուք զինվոր եք հայրենիքի ներսում։